Wus sandhangane urip iki menawa akah pepalang lan rubeda. Nanging uga wus dadi kembange urip iki menawa tansah ana nikmat lan pepadhang. Kabeh sarwa gilir-gumanti, ana mangsane bungah, ana mangsane susah. Kabeh sarwa muter kaya cakra manggilingan.
Nanging sakbecik-becike titah, ya kuwi titah kang bisa nyecep maduning panguripan, sinau saka kabeh kahanan. Ora gembelengan lamun nyandhang kasantosan, ora jirih lamun ngadhepi pacoban. Ora keladuk lamun nemu kabegjan, ora miris lamun ketaman alangan. Mantheng, anteng. Ora gampang kapilut marang mobah-mosiking kahanan.
Tapi panthenge anteng kuwi ana telu; rasa, cipta, lan raga. Kabeh kuwi kudu tansah dirumat, digegulang lan disrateni, dadia olah-rasa, olah-cipta, lan olah-raga.
Rasa kudu diolah, kabeh prastawa diendhepke ing batin, dilelimbang, diweningake, mungguh butheke bisa dipisah saka beninge. Dijupuk saripati hikmahe. Bebayane rasa kuwi ana ing ati, dadi penyakite ati. Yen ora tansah digulawentah, bisa dadi pepeteng; dhengki lan srei, gumedhe lan kemaki. Lali menawa tansah ana langit ing sandhuwure langit. Supe menawa urip iki ora kanggo mburu cukupe dhewe.
Olah-cipta mono kudu tansah sinau, nggladhi lantipe pikir. Tresna marang ngelmu, lan ngerteni menawa kabeh ngelmu ana guna lan lakune. Ngelmune ngelmu kuwi kaya pari, saya isi saya ndhingkluk. Tansah andhap-asor, gelem mbagi wawasan marang sapa bae, gelem sinau saka sapa bae. Aja rumangsa bisa, nanging bisaa rumangsa.
Dene raga mono ya kudu digladhi. Yen sentosa ragane, bisa njalari sentosa cipta lan rasane. Kasarasan mono larang regane. Yen ora bisa njara raga, temah nyilakani badhan pribadhi. Sithik-sithik sarwa sambat, sithik-sithik sarwa ora kuwat. Nepsune raga mono kaya nepsune kewan, kabeh sarwa pengen dijajal, ora ana marine. Mula uga kudu pinter ngemong raga.
Yen ragane kiyeng, pikire mantheng, lan rasane anteng, kabeh reruwet bakal sumilak. Kabeh pepadhang dadi saya jingglang. Jarwane urip bakal rumegem kenceng. Ora ana rasa tidha-tidha, ora bakal gampang nduweni panyakrabawa ala. Kabeh darmaning urip disembadani. Saengga bisa dadi titah kang paripurna.
Sumangga